Waarom theater van belang is en welke rol de theaterdocent daarbij speelt
Gedurende ons leven komen grote en minder grote vraagstukken voortdurend op ons af. We verhouden ons daartoe, bewust of intuïtief, vinden oplossingen, bewandelen wegen, soms gaan we links, dan weer rechts. We doen ons best om een goed leven te leiden, geluk te vinden, passend bij wie we zijn en in harmonie met de wereld om ons heen. Met sommige vragen kunnen we goed omgaan, met andere minder. Sommige lijken wellicht té groot, zoals de vragen over het klimaat, de divers samengestelde samenleving, de strijd tussen mondiale en nationale belangen of de zwarte bladzijden in de Nederlandse geschiedenis.
Verbeeldingskracht en het creëren van verhalen zijn elementaire krachten van de kunst. Daarmee kan, binnen de vrijplaats die de kunst ons biedt, het leven onderzocht en geoefend worden. Niet per se om concrete antwoorden te vinden, maar vooral om nog meer vragen te stellen. Voor iedereen, jong en oud, is de toegang tot kunst, actief of passief, een mogelijkheid om naar jezelf en de wereld te kijken en erover te leren. De inzichten die daaruit voortkomen zijn handvaten om ieders burgerschap en positie in de samenleving vorm te geven.
Niet door iedereen en niet overal wordt die waarde van kunst in de samenleving en bij het ontwikkelen van ‘goed burgerschap’ herkend. De kunstvakdocent heeft een belangrijke rol om dit verhaal uit te dragen, alleen én samen met anderen.
In het theater wordt een fictieve ruimte gecreëerd, waarin de ervaring van dat moment centraal staat en de harten en hoofden door de verbeelding geraakt kunnen worden. Het belangrijkste middel daartoe is de mens zelf: de speler, het publiek. Altijd zijn er meerdere mensen met hun eigen verhalen bij betrokken, de samenleving is nooit ver weg.
De theaterdocent is een belangrijke ambassadeur voor wat theater in iemands leven kan betekenen. Hen is erop gericht om verhalen te vertellen, verhalen over de wereld, verhalen over mensen, verhalen met een maatschappelijk engagement of gewoon verhalen omdat het mooie verhalen zijn. Hen werkt daarvoor samen met en vanuit diegenen met wie hen werkt, meestal met ongetrainde spelers. Hun eigenheid staat in het centrum van de aandacht. Hun achtergrond en context en soms ook hun eigen verhalen leiden tot unieke gebeurtenissen met een grote theatrale zeggingskracht.
De theaterdocent werkt in verschillende omgevingen, zoals het onderwijs, de buurt, in het theater of het verzorgingshuis en werkt met een grote diversiteit aan doelgroepen. Dat wat daar speelt en van belang is, is van invloed op het werk van de theaterdocent. De actualiteit is altijd dichtbij.
Een van de belangrijkste maatschappelijke ontwikkelingen is het streven naar een inclusieve samenleving. Kunst kan hierbij een wezenlijke rol spelen. Kunstvakdocenten en -instellingen hebben hierin een grote verantwoordelijkheid te nemen.
Nieuw binnen het werk van de theaterdocent is de aandacht voor de mogelijkheden van de digitale ruimte. Te lang is in het theater alleen functioneel met de digitale mogelijkheden omgegaan. Het onderzoek hoe deze nieuwe ruimte een bijdrage kan leveren aan een betekenisvolle publiekservaring is ook voor theaterdocenten een opdracht voor de nabije toekomst.
Theaterdocent Verkort
Theaterdocent Verkort (TdV) is een part-time opleiding die leidt tot een diploma Bachelor of Theatre in Education. Onderdeel daarvan is een eerstegraads bevoegdheid. Toegang tot de opleiding krijg je na een selectie-procedure op basis van een afgeronde Bachelor of Theatre of vergelijkbare ervaring in de praktijk.
De opleiding voorziet in de behoefte van alumni van het kunstvakonderwijs om ‘levenslang te leren’ en ondersteunt daarmee een meervoudige werkpraktijk. Voor professionals met ruime ervaring in het werkveld die geen HBO-opleiding hebben gevolgd, biedt TdV de mogelijkheid om zich professioneel te scholen en een diploma te verwerven.
Het fundament van de theaterdocent bestaat uit drie pijlers. Hen is tegelijkertijd maker, docent én creator.
-De (theater)maker die met artistieke verbeeldingskracht de verhalen theatraal vorm geeft.
-De docent, die een veilige omgeving creëert voor ‘de ander’ en hen ‘aan’ kan zetten in een artistiek proces.
-De creator die waarde geeft aan het vak van de theaterdocent, de projecten in de wereld plaatst en de juiste inhoudelijke en praktische context creëert om het werk uit te voeren en betekenis te geven.
Afhankelijk van de omgeving waarbinnen hen werkt, staat er een lampje op een van deze pijlers, terwijl de andere twee tegelijkertijd ook actief en van invloed zijn.
Het curriculum van de opleiding Theaterdocent Verkort (TdV) stut op deze drie pijlers: het ambacht van het (theater)maken, het pedagogisch vakmanschap en de handelingsbekwaamheid van de creator. Deze drie pijlers worden, in wisselwerking met elkaar, gedurende de opleiding doorlopend getraind. Een belangrijk onderdeel van het onderwijs vindt in de praktijk plaats.
De populatie van de opleiding is zeer divers. Deze diversiteit is een grote meerwaarde voor het onderwijs en is een afspiegeling van de samenleving en het werkveld van de theaterdocent. Studenten en docenten nemen ruime ervaring mee uit de eigen beroepspraktijk, zowel uit het onderwijs als de theaterpraktijk. Meer nog dan bij andere bacheloropleidingen heeft de actualiteit van het werkveld via de studenten een directe invloed op het onderwijs.
Via de professionele achtergronden van de studenten, docenten, alumni en het praktijkonderwijs tijdens de opleiding zijn wij verbonden met uiteenlopende instellingen binnen het werkveld. Gezien de steeds wisselende samenstelling van de studentenpopulatie is deze verbinding voortdurend in beweging en groeiende. Daarnaast hebben wij een aantal vaste instellingen, zoals onderwijsinstellingen, theatergezelschappen en kunstencentra waarmee wij veelvuldig samenwerken en waarmee wij een vinger aan de pols houden wat onze opleiding kan betekenen in de actualiteit.
Bij TdV is het eigenaarschap van de student voor diens leerontwikkeling in hoge mate bepalend. Om dit te bereiken stelt de opleiding zich op als een steeds opnieuw lerende organisatie die zich uitdrukkelijk verhoudt tot de studentenpopulatie van dat moment en de actualiteit. Het werken aan een inclusieve samenleving met erkenning van ieders diversiteit staat daarbij hoog in ons vaandel.
De drie gebieden die onderwijsvernieuwer Gert Biesta formuleerde geven wij concreet invulling binnen het onderwijs. Wij trainen kennis en vaardigheden (kwalificatie), richten ons op vorming in verbinding met de maatschappij (socialisatie) én op vorming en attitude van de student zelf (persoonsvorming). Onderwijsmiddelen als het centraal stellen van de studentenreis, flexibel onderwijs, KAOSpilot, e-learning en specifieke kenmerken van volwassenenonderwijs zetten wij in. Het docententeam bestaat uit een diverse groep professionals, ervaren in het volwassenenonderwijs en met actuele verbindingen met de theaterpraktijk.
Wij geven ruime aandacht aan het ontwikkelen van de meer ambachtelijke vaardigheden van de theaterdocent. Het onderwijs richt zich daarbij op het werken met ongetrainde spelers in samenhang met ruimte en vormgeving en in wisselwerking met een publiek.
‘Samen leren’ is een belangrijk uitgangspunt. Het is mede de reden dat de schotten zoveel mogelijk worden weggehaald. We delen werk, inspiratie, falen en successen in een gemeenschap die bestaat uit studenten, docenten en alumni.
Het specialisme van de student door diens werkervaring en eerdere opleiding(en), gekoppeld aan het gevolgde onderwijs binnen TdV leidt tot professionals die het vak theaterdocent zowel specialistisch als breed kunnen inzetten. Zij creëren met een kritische blik omstandigheden waar de verbeelding en het ontwikkelen van verhalen centraal staan. Zij fungeren vaak als rolmodel door hun blik op de wereld en hun vaardigheden om hun ambitie en ideeën met verbeeldingskracht vorm te geven.